Mandela zei: “Onderwijs is het
krachtigste wapen om de wereld te veranderen.” Onderwijs bestrijdt
onwetendheid en stimuleert zelfstandig denken, zodat mensen een eigen
mening kunnen vormen. Maar dat blijkt niet genoeg in de hedendaagse
wereld waar drogredenen hoogtij vieren.
Onlangs ging ik op een vrijdagnacht om
02.00 uur 's nachts met mijn 5-jarig kind naar een huisartsenpost. Na
een operatie eerder op de dag was hij ziek geworden en bleef maar
overgeven. De dienstdoende huisarts vermoedde voedselvergiftiging
niet gehinderd door de kennis dat mijn kind vanwege het nuchter zijn
voor de operatie sinds donderdag 17.30 uur al niet meer had gegeten.
Ik had ook geen verschijnselen van voedselvergiftiging terwijl wij
hetzelfde aten. Ze hield haar mening vol want 'ze had die avond al
drie(!) gevallen van voedselvergiftiging' gehad. Dertig uur later
werd mijn kind via een andere huisartsenpost met spoed opgenomen in
het ziekenhuis met uitdrogingsverschijnselen als nawee van de
narcose.
Deze manier van redeneren deed mij
denken aan een verhaal van een editor. Zij moest een aflevering
monteren van een bekende politie-serie die zich afspeelt in het
zuiden van het land. De aflevering ging over iemand die voortdurend
mensen vermoordde ogenschijnlijk zonder motief. Op haar vraag waarom
het personage steeds mensen vermoordde, zei de hoofdschrijver stellig
'omdat het een seriemoordenaar is'.
Volgens de bovenstaande manier van
redeneren ook wel drogreden genoemd,
lijkt het gestelde aannemelijk maar het klopt niet.
Zowel de dokter als de hoofdschrijver reageren mijns inziens lui
omdat ze snel af willen van een (kritische) vraag. Drogredenen komen
voor in verschillende variaties waaronder het valse dilemma
oftewel 'als je niet voor ons
bent, dan ben je tegen ons'. Er is geen ruimte voor een derde andere
keuze. Drogredenen worden vaak gebruikt door demagogen en zien we nu
terug in het sektarisch geweld van ISIS. Ook in Jousterheerd
draait alles om het valse dilemma en sektarisch geweld als gevolg.
In
Nederland is iedereen verplicht om van zijn vijfde tot en met zijn
zeventiende jaar naar school te gaan. Ik pleit daarnaast voor
argumentatieleer op de basisschool als verplicht onderdeel van het
lesprogramma. Het zou ook daarna verplicht moeten zijn op alle
middelbare scholen. Worden mensen in alle lagen van de bevolking
steeds luier om zelf na te denken of is het een verregaande zucht
naar zekerheid zodat diegene die kritisch durft te zijn, wordt
weggestuurd of erger vermoord? Een groep overleeft door discipline
maar in wat voor wereld zullen we leven waar geen ruimte is voor
twijfel, dingen afvragen, andersdenkenden? Is de enige zekerheid die
bestaat niet dat er geen zekerheid bestaat?
